Ποικιλία καφέ Arabica: όλα όσα πρέπει να γνωρίζεις!

By theologis theologis Καφές 0 Comments

Ο καφές Arabica είναι ο πιο διάσημος και με την μεγαλύτερη παραγωγή και κατανάλωση καφέ παγκοσμίως.

Θεωρείται ο «βασιλιάς» των ποικιλιών.

Άραγε δικαίως;

Τι είναι αυτό που τον κάνει τόσο δημοφιλή στους καταναλωτές οι οποίοι καθημερινά ανά τον κόσμο θέλουν να απολαμβάνουν sσε μια κούπα ; Ή και δύο;

Πού βρίσκεται το μυστικό;

Στο κείμενο που ακολουθεί θα λύσεις όλες αυτές τις απορίες και θα μάθεις τα πάντα για την εξαιρετική αυτή ποικιλία καφέ.

Με λίγα λόγια θα μυηθείς στον γευστικό κόσμο του εξωτικού αυτού χαρμανιού.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

Γνωριμία με το καφεόδεντρο

Το φυτό το οποίο μας δίνει τους κόκκους του καφέ καλείται «καφέα» (αγγλιστί Coffea) και είναι ένας αειθαλής καρποφόρος θάμνος. Ανήκει στην οικογένεια των ανθοφόρων φυτών που λέγονται Rubiaceae.

Το καφεόδεντρο έχει διάρκεια ζωής από 20 μέχρι 40 έτη.

Χρειάζεται να περάσουν 4-5 χρόνια από την σπορά του μέχρι να αρχίσει να αποδίδει καρπούς, ενώ για την ωρίμανσή του απαιτείται λιγότερο από ένας χρόνος, κοντά στους 9-11 μήνες.

Το φυτό αυτό ευδοκιμεί κυρίως αν και όχι αποκλειστικά σε χώρες πέριξ του Ισημερινού.

…και τον καρπό του

Ο καρπός του καφέ έχει στρογγυλό σχήμα που μοιάζει με κεράσι. Παράγει δύο κόκκους ή αλλιώς πιπς όπως λέγονται και βρίσκονται στο εσωτερικό του.

Οι καφεπαραγωγοί συλλέγουν τους κόκκους και τους μουλιάζουν για 2 ημέρες περίπου για να φύγει από την επιφάνειά τους μια κολλώδης ουσία που τα καλύπτει.

Στην συνέχεια ψήνουν τους κόκκους σε διάφορους βαθμούς ανάλογα με το αποτέλεσμα που θέλουν να επιτύχουν (ελαφρύ, μεσαίο, σκούρο).

Από πού μας έρχεται ο καφές;

Ένας μύθος έχει να λέει ότι το καφεόδεντρο, το φυτό Cοffea δηλαδή, το ανακάλυψε πρώτη φορά, ένας βοσκός από την Αιθιοπία περί το 850μ.Χ.

Από τότε πέρασαν πολλά χρόνια μέχρι οι παραγωγοί να αρχίσουν να το καλλιεργούν σε έκταση. Υπολογίζεται ότι η συστηματική καλλιέργεια ξεκίνησε τον 17ο αιώνα.

Από την Αιθιοπία σταδιακά πέρασε στην Υεμένη, την Αραβική Χερσόνησο, την Ανατολική Αφρική, την Ινδία και την Ευρώπη.

Τον 18ο αιώνα έφθασε τελικά στην Λατινική Αμερική και την Καραϊβική. Ωστόσο χρειάστηκε να περάσει ένας ακόμη αιώνας μέχρι οι κόκκοι του καφέ να αποκτήσουν εμπορικό ενδιαφέρον.

Γνωριμία με την ποικιλία Arabica

Η ποικιλία Αράμπικα ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά στην Αιθιοπία το 1753 και αποτελεί την αρχαιότερη ποικιλία καφέ. Πρόκειται για την ποικιλία με το μεγαλύτερο φανατικό κοινό ανά τον κόσμο. Ο καφές αυτός παράγεται από τους σπόρους του φυτού Coffea Arabica και καλύπτει σήμερα το 65%-75% της συνολικής παγκόσμιας παραγωγής καφέ.

Η Βραζιλία είναι η χώρα που κρατά τα ηνία ως ο μεγαλύτερος παραγωγός Arabica στον κόσμο.

Πού καλλιεργείται;

Ιδανική μορφολογία εδάφους

Η ποικιλία αυτή λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της (θα καταλάβεις παρακάτω γιατί) είναι εύθραυστη και λίγο απαιτητική στην φροντίδα. Κατ’ αρχάς προτιμά τα καλλιεργείται σε επίπεδο αρκετά πάνω από αυτό της θάλασσας, σε μεγάλα υψόμετρα δηλαδή που κυμαίνονται από 600μ – 2500μ.

Ιδανικά ευδοκιμεί σε υψόμετρο από 1100-2500μ. Είναι ευαίσθητη στην υπερβολική ζέστη και υγρασία.

Επιπλέον, το έδαφος σε τέτοια ύψη είναι πλούσιο σε μέταλλα ακόμα και σε ηφαιστειογενή στοιχεία τα οποία προσδίδουν τις οργανοληπτικές ιδιότητες στους κόκκους του καφέ.

Η ποικιλία Αράμπικα προτιμά τα μεγάλα υψόμετρα για έναν ακόμη λόγο : βρίσκονται μακριά από κατοικημένες περιοχές και τον αστικό ιστό και άρα δεν τα φθάνει εύκολα το καυσαέριο, το νέφος, το μολυσμένο νερό ή τυχόν μολυσματικές ασθένειες στις οποίες η ποικιλία είναι ευάλωτη. Όσο ψηλότερα δηλαδή τόσο καλύτερα.

Χώρες με την μεγαλύτερη παραγωγή Arabica

Η Κεντρική και η Λατινική Αμερική είναι οι περιοχές του πλανήτη με την μεγαλύτερη παραγωγή. Ωστόσο εξαιρετικά πλούσιο εδάφη για καλλιέργεια υπάρχουν και στην Ασία και στην Αφρική.

Ποια τα ειδικά της χαρακτηριστικά;

Καρπός

Κατ’ αρχάς να πούμε δυο λόγια για τον καρπό της. Έχει αυγοειδές μακρουλό σχήμα σε αρκετά μεγάλο μέγεθος σε σχέση με άλλες ποικιλίες και με αρκετή πυκνότητα. Το χρώμα του είναι μπλέ-πράσινο Την εξωτερική του επιφάνεια, και αυτό είναι κάτι που βοηθά στην αναγνώριση του καρπού, την διατρέχει μια ρηχή αυλάκωση σε σχήμα “S”.

Σύσταση

Είναι η μοναδική ποικιλία καφέ που έχει 44 χρωμοσώματα. Η περιεκτικότητά της σε έλαια είναι 18%, σε σάκχαρα 8% ενώ η περιεκτικότητά της σε καφεϊνη κυμαίνεται από 0,9% έως 1,7%.

Εδώ αξίζει να πούμε ότι η καφεΐνη που περιέχεται στην Αράμπικα είναι αρκετά χαμηλή σε σχέση με άλλες ποικιλίες και σε αυτό οφείλεται και η ευαίσθητη φύση της σε ασθένειες και μικροοργανισμούς (μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε καφεΐνη καθιστά τον καρπό πιο ανθεκτικό σε ασθένειες, σαν να λέμε αποτελεί ασπίδα για το ανοσοποιητικό του ένα πράμα).

Γεύση

Η γεύση της ποικιλίας Αράμπικα είναι απαλή, λεία και λουλουδάτη. Ήπια με γλυκές πινελιές σοκολάτας και μούρων και καθόλου πικρή ή στυφή. Με πλούσιο άρωμα και έντονη οξύτητα προσφέρει μια απολαυστική επίγευση στον ουρανίσκο.

Ο espresso διακρίνεται για το λεπτό αλλά παχύρευστο καϊμάκι του, το χρυσαφένιο χρώμα του με τις χάλκινες πινελιές και την απαλή αν και ευχάριστη οξύτητά του.

Ο καθαρός Αράμπικα, που δεν έχει υποστεί προσμίξεις ικανοποιεί πλήρως τους καφελάτρες που επιθυμούν έναν ελαφριά ψημένο καφέ, με γλυκές νότες και ένα φρουτένιο άρωμα μελιού.

Κατά το ψήσιμο του καφέ, αναδύεται ένα σοκολατένιο άρωμα με καραμελένια αποτύπωμα κάτι που οφείλεται στην μεγάλη περιεκτικότητά του καρπού σε φυτικά συστατικά.

Είναι η μοναδική ποικιλία;

Φυσικά και όχι. Συνολικά τα διάφορα είδη φυτών του γένους “Coffea” ξεπερνούν τα 100. Ωστόσο, δεν καλλιεργούνται όλα γιατί πολύ απλά δεν καταναλώνονται όλα. Οι βασικές ποικιλίες με την μεγαλύτερη ζήτηση παγκοσμίως είναι η Arabica και η Robusta – ή όπως επιστημονικά λέγεται «Coffea Canephora».

Οι δύο αυτές ποικιλίες καλύπτουν ολόκληρη σχεδόν την παγκόσμια παραγωγή και κατανάλωση καφέ. Λιγότερο γνωστή είναι η ποικιλία Liberian. Με πολύ μικρό μερίδιο στην παγκόσμια αγορά – μόλις το 1% – η Liberian ευδοκιμεί σε χώρες όπως η Λιβερία, η Μαλαισία και η Ακτή Ελεφαντοστού. Άλλη ποικιλία είναι η Excelsa ένας σπόρος εξαιρετικής ποιότητας με εξίσου έχει ελάχιστη παρουσία στην παγκόσμια αγορά.

Η Arabica «βγαίνει» σε πολλές «εκδόσεις»;

Υπάρχουν αρκετές ποικιλίες Αράμπικα. Αυτές που «φοριούνται» περισσότερο είναι η Mocha, η Catimor, η Bourbon, η Caturra η Nacional, η Typica, η Jamaica Blue Country, η Java, η Mundo Novo, η Catuai.

Οι διαφορές τους προέρχονται από το μέρος παραγωγής και τις ειδικές μικροκλιματικές και άλλες συνθήκες που επηρεάζουν την παραγωγή της κάθε μίας.

Αντίστοιχα εμφανίζουν και λεπτές γευστικές και αρωματικές διαφορές καλύπτοντας έτσι όλα τα γούστα.

Εδώ μιλάμε για καθαρές ποικιλίες και όχι για προσμείξεις καφέ, τα λεγόμενα blends που είναι κάτι άλλο και θα το δούμε παρακάτω.

Τι γίνεται με τις προσμείξεις (blends);

Οι παραγωγοί καφέ προκειμένου να ικανοποιήσουν ακόμα και τον πιο απαιτητικό ουρανίσκο και φυσικά να αυξήσουν τις πωλήσεις τους αλλά και να δοκιμάσουν την εφευρετικότητά τους έχουν επιδοθεί σε διάφορες «αλχημείες». Τι κάνουν; Αναμειγνύουν την Αράμπικα με άλλες επιλεγμένες ποικιλίες και δημιουργούν blends για όλα τα γούστα.

Βέβαια πέρα από την πρόσμειξη προκειμένου το αποτέλεσμα να είναι άριστο ποιοτικά παίζουν ρόλο και άλλοι παράγοντες : η περιοχή και η καλλιέργεια (χώμα, ύψος), η τεχνική συλλογής και επεξεργασίας, ο τύπος και βαθμός ψησίματος, η συντήρηση, η μεταφορά και η αποθήκευση.

Όπως και να χει το αποτέλεσμα συνήθως δικαιώνει καθώς στην αγορά μπορείς να βρείς μεγάλη ποικιλία blends με πρωταγωνιστή την Arabica.

Κάνοντας μια έρευνα αγοράς μπορείς να απολαύσεις μοναδικές γευστικές και οσφρητικές εμπειρίες.

Arabica vs Robusta

Πιθανά θα έχεις ακούσει για την ποικιλία Robusta που είναι μια άλλη εξίσου διάσημη ποικιλία καφέ παγκοσμίως με υψηλή κατανάλωση.

Για να μην μπερδεύεις όμως τις δυο ποικιλίες και για να είσαι ένας καλά πληροφορημένος καταναλωτής εμείς σου παρέχουμε τις απαραίτητες γνώσεις για να μπορείς να ξεχωρίζεις τις δυο ποικιλίες.

Ποικιλία Robusta

Πρόκειται για μια ποικιλία που προέρχεται από το φυτό Coffea Canephora και ανακαλύφθηκε στο Κογνκό το 1898.

Ως προς τα συστατικά της έχει 9% έλαια, 5% σάκχαρα και καφεΐνη που κυμαίνεται από 1,6% έως 2,8%. Διαθέτει υψηλά ποσοστά χλωρογενικών οξέων, αντιοξειδωτικών που ρυθμίζουν τα επίπεδα της γλυκόζης και των λιπιδίων στο ανθρώπινο σώμα.

Η υψηλή περιεκτικότητά της σε καφεΐνη, την κάνει πολύ πιο ανθεκτική σε ασθένειες και παράσιτα γι’ αυτό και η καλλιέργειά της μπορεί να γίνει ακόμα και σε χαμηλά υψόμετρα.

Η Ινδονησία, το Βιετνάμ και η Ουγκάντα είναι χώρες στις οποίες ευδοκιμεί η παραγωγή της ποικιλίας αυτής.

Η γεύση της είναι πικρή, επιθετική και έντονη με νότες καπνιστού ξύλου και φυστικιού, ενώ η οξύτητά της είναι χαμηλή. Συχνά οι παραγωγοί χρησιμοποιούν κόκκους αυτής της κατηγορίας για να παράξουν στιγμιαίο καφέ επειδή είναι ιδανικός για την δημιουργία προσμείξεων (χρησιμοποιείται σε πολλά χαρμάνια σε ποσοστό 5%-15%).

Η καθαρή ποικιλία είναι αρκετά πικρή για να καταναλωθεί μόνη της. Το σχήμα του καρπού είναι οβαλ-στρογγυλό, και σχετικά μικρό, με μια βαθιά και ευθεία αυλάκωση στην επιφάνειά του.