Πόση Καφεΐνη περιέχει ένα Φλιτζάνι Καφέ;

Κάθε μέρα πολλοί άνθρωποι βασίζονται στην καφεΐνη για να αρχίσουν την μέρα τους η να απολαύσουν απογευματινές χαλαρές στιγμές.

Η ικανότητα της καφεΐνης να δρα σαν τονωτικό βοηθάει με αναρίθμητους τρόπους τους καταναλωτές της, αλλά η κατανάλωση της σε υψηλά επίπεδα δύναται να προκαλέσει τα αντίθετα αποτελέσματα.

Δεν θα ήταν καλό να έχουμε μια εικόνα του πόση καφεΐνη περιέχει ο καφές που είναι και από τα συχνότερα ροφήματά μας?

Τι είναι η Καφεΐνη

Η καφεΐνη απαντάται κυρίως στον καφέ, στο τσάι και στην κόκα κόλα μεταξύ άλλων προϊόντων.

Γενικότερα αποτελεί ένα αλκαλοειδές που βρίσκεται σε πολλά είδη φυτών και η φυσική της λειτουργία είναι να δρα σαν φυσικό εντομοκτόνο στα διάφορα έντομα που προσβάλλουν αυτά τα φυτά.

Η κυριότερη πηγή καφεΐνης είναι ο καρπός του φυτού που παράγει καφέ και για αυτό το όνομα του συγκεκριμένου αλκαλοειδούς έχει συνδεθεί κυρίως με την κατανάλωση καφέ. Η τελευταία είναι μια συνήθεια που χρονολογείται από την Εποχή του Λίθου, όπου καταγράφεται ότι οι τότε άνθρωποι κατανάλωναν μανιωδώς τους σπόρους και τα φύλλα συγκεκριμένων φυτών.

Το αποτέλεσμα ήταν να παρατηρείται όξυνση της αντίληψης τους και βελτίωση της γενικότερης διάθεσης. Αρκετά χρόνια αργότερα ανακαλύφθηκαν και οι αυξημένες ευεργετικές ιδιότητες της καφεΐνης μετά την εκχύλιση των συστατικών αυτών των φυτών σε καυτό νερό.

Από τον 17ο αιώνα και έπειτα χρονολογείται η εκτεταμένη κατανάλωση καφέ στην Ευρώπη, το οποίος κατά τα πρώτα χρόνια της εφαρμογής του στην Ευρώπη είχε το προσωνύμιο «Αραβικό κρασί».

Η κατανάλωση του καφέ έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην διαμόρφωση των Δυτικών κοινωνιών κατά το 17ο και 18ο αιώνα καθώς ήταν το βασικό αφέψημα σε πλειάδα κοινωνικών εκδηλώσεων.

Ιδιότητες της Καφεΐνης

Η καφεΐνη αναφέρθηκε σε παραπάνω παράγραφο ως φυσικό σαν τονωτική χημική ουσία. Για την ακρίβεια αποτελεί φυσικό διεγερτικό του κεντρικού νευρικού και μεταβολικού συστήματος και βοηθάει στην όξυνση των αισθήσεων μας και στην καταπολέμηση της κούρασης όταν νιώθουμε υπνηλία η σε χαμηλά επίπεδα ενεργειακά.

Με την κατανάλωση της η καφεΐνη εισέρχεται στο σώμα μας και ξεκινάει η διαδικασία του μεταβολισμού της. Απορροφάται σε μεγάλο βαθμό από το λεπτό έντερο και το στομάχι και μετά την διανομή της στα υπόλοιπα σωματικά όργανα αρχίζει η διαδικασία της αποβολής της από το σώμα.

Για την τελευταία διαδικασία σημαίνων παράγοντας είναι ο χρόνος ημιζωής της καφεΐνης.

Ο χρόνος ημιζωής της καφεΐνης στο ανθρώπινο σώμα είναι ο χρόνος που απαιτείται για να προκληθεί η αποβολή του μισού της περιεκτικότητας της καταναλισκόμενης καφεΐνης.

Ο χρόνος αυτός είναι διαφορετικός για κάθε άνθρωπο και καθορίζεται από τους εξής παράγοντες:

1) Ηλικία

2) Πιθανή φαρμακευτική αγωγή

3) Αν είναι έγκυος η γυναίκα

4) Η κατάσταση του συκωτιού.

Σε υγιείς ενήλικες ο χρόνος ημιζωής ανέρχεται στις 3-4 ώρες, ενώ αυξάνεται σημαντικά στις έγκυες γυναίκες και στους ανθρώπους που τους χορηγείται φαρμακευτική αγωγή. Ο μη επαρκής μεταβολισμός της καφεΐνης στον άνθρωπο είναι ένδειξη μη φυσιολογικής λειτουργίας του συκωτιού.

Ο μεταβολισμός της καφεΐνης στο συκώτι πραγματοποιείται από ειδικά ένζυμα και το αποτέλεσμα είναι η έκκριση των παρακάτω παραγώγων:

1) Παραξανθίνη: Εκκρίνεται σε ποσοστό 84 % και βοηθάει στην αυξημένη διαδικασία της λιπόλυσης. Το τελευταίο προκαλεί αυξημένα επίπεδα γλυκερόλης και λιπαρών οξέων στο αίμα.

2) Θεοβρωμίνη: Παράγεται σε ποσοστό 12 % και προκαλεί τη διαστολή των αιμοφόρων αγγείων και αυξάνει την συχνότητα της ούρησης. Αξίζει να αναφερθεί ότι η θεοβρωμίνη είναι το κύριο συστατικό του κακαόδεντρου και κατά επέκταση της σοκολάτας.

3) Θεοφυλλίνη: Η παραγωγή της ανέρχεται σε ποσοστό 4 % και είναι ο κύριος παράγοντας που χρησιμεύει στην θεραπεία του άσθματος. Η χορήγηση της όμως πρέπει να γίνει σε μεγαλύτερα επίπεδα από αυτά που προέρχονται από το μεταβολισμό της καφεΐνης.

Η κύρια λειτουργία της καφεΐνης είναι να λειτουργεί ανταγωνιστικά ως προς την αδενοσίνη στον εγκέφαλο. Η χημική δομή των δύο παραπάνω ενώσεων είναι παραπλήσια και κατά αυτό τον τρόπο η καφεΐνη δένεται στους υποδοχείς της αδενοσίνης και προκαλεί την απενεργοποίηση της.

Η απενεργοποίηση της αδενοσίνης προκαλεί την έκκριση της ντοπαμίνης, στην οποία οφείλονται οι διεγερτικές ιδιότητες που προκαλούνται από την κατανάλωση του καφέ. Παράλληλα προκαλείται και η έκκριση σεροτονίνης που ανεβάζει σημαντικά τη διάθεση του ατόμου.

Παράγοντες που Επηρεάζουν την Περιεκτικότητα της Καφεΐνης σε ένα Φλιτζάνι Καφέ

Με δεδομένο ότι ο καφές περιέχει τα μεγαλύτερα ποσοστά καφεΐνης πάμε να εξετάσουμε τους παράγοντες που επηρεάζουν την περιεκτικότητα της καφεΐνης όταν απολαμβάνουμε ένα φλιτζάνι καφέ.

Οι παράγοντες αυτοί είναι οι παρακάτω:

1) Το είδος του κόκκου καφέ
Το κυριότερο είδος του φυτού που χρησιμοποιείται για παραγωγή καφέ ανήκει στο γένος Arabica. Το συγκεκριμένο γένος θεωρείται το ποιοτικότερο σε αυτή την κατηγορία και κατά μέσο όρο έχει ποσοστό καφεΐνης γύρω στο 5 %.

Από την άλλη πλευρά, εκτεταμένα χρησιμοποιείται και το γένος Robusta με περιεκτικότητα σε καφεΐνη γύρω στο 2,4 %. Το γένος Robusta χρησιμοποιείται κατά κόρον σε καταστήματα λιανικής πώλησης χαμηλού κόστους γιατί υστερεί ποιοτικά από το γένος Arabica.

2) Οι διαφορές στο βράσιμο του καφέ
Οι καφέδες που πραγματοποιούνται με χαμηλότερης έντασης βρασμό εμπεριέχουν μεγαλύτερα ποσοστά καφεΐνης. Αυτό συμβαίνει γιατί η ένταση της θερμικής επεξεργασίας διατηρεί το αλκαλοειδές ανέγγιχτο από πλευράς περιεκτικότητας και χημικής σύστασης.

Επιπρόσθετα, το είδος των καφέ που υπόκεινται στις συγκεκριμένες θερμικές επεξεργασίες έχουν πυκνότερους κόκκους και κατά συνέπεια εμφανίζουν περισσότερους κόκκους ανά ml καταναλισκόμενου αφεψήματος.

3) Ο τρόπος σερβιρίσματος

Ο τρόπος σερβιρίσματος είναι διαφορετικός για τα περισσότερα είδη καφέ που υπάρχουν στην αγορά. Για παράδειγμα, τα καφέ espresso μπορεί να έχουν μεγαλύτερη ποσότητα καφεΐνης από τον καφέ φίλτρου, έχουν διαφορετικό όμως τρόπο κατανάλωσης.

Σερβίρονται σε συγκεκριμένης και μικρής χωρητικότητας φλιτζάνια με συνέπεια η κατανάλωση καφέ φίλτρου να αποδίδει μεγαλύτερες ποσότητες καφεΐνης για τον καταναλωτή.

4) Οι διαφορετικές μεταβολικές δραστηριότητες των καταναλωτών

Η μοναδικότητα που έχει ο μεταβολισμός του κάθε ανθρώπου έχει επίδραση στις επιπτώσεις στην απορρόφηση της καφεΐνης στο σώμα του. Ενδέχεται σε μερικούς ανθρώπους συγκεκριμένη ποσότητα καφεΐνης να τους προκαλεί υπνηλία, ενώ σε άλλους υπερδιέγερση.

Επίσης, ένας σημαντικότατος παράγοντας που επηρεάζει άμεσα την απορρόφηση της καφεΐνης είναι το μοναδικό για κάθε άνθρωπο περιβάλλον στο στομάχι του. Έχει αποδειχθεί ότι η κατανάλωση καφέ με προσθήκη γάλακτος εμποδίζει την απορρόφηση καφεΐνης σε κάποιο βαθμό γιατί τα λιποσφαίρια του γάλακτος δρουν αναχαιτιστικά στη δράση της καφεΐνης.

5) Τύπος καταναλισκόμενου καφέ

Περιεκτικότητες Καφεΐνης σε ένα Φλιτζάνι για Διάφορους Καταναλισκόμενους Καφέδες

Όπως προαναφέρθηκε, οι διαφορετικές καφέδες του εμπορίου εμφανίζουν και ποικιλία στην περιεκτικότητα σε καφεΐνη. Παρακάτω αναφέρονται τα κυριότερα είδη καφέ.

1) Καφές Φίλτρου: Ο καφές φίλτρου αποτελεί τον κατεξοχήν καφέ που καταναλώνεται στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.

Η διαδικασία του εμπεριέχει την χρησιμοποίηση βρασμένου νερού και την εκχύλιση σε αυτό κόκκους καφέ που βρίσκονται σε ειδικά φίλτρα. Μια κούπα καφέ φίλτρου περιέχει κατά μέσο όρο 95 mg καφεΐνης.

2) Espresso: Η διαδικασία παρασκευής του περιλαμβάνει την ενσωμάτωση καυτού νερού ή ατμού στους κόκκους του συγκεκριμένου καφέ. Επίσης προαναφέραμε ότι αν και ο καφές εσπρέσο έχει περισσότερη καφεΐνη, λόγω της μικρότερης χωρητικότητας των φλιτζανιών που σερβίρεται η περιεκτικότητα που λαμβάνει ο καταναλωτής είναι μικρότερη από τους άλλους τύπους καφέ.

Πιο συγκεκριμένα ένας μονός espresso (περίπου 40 ml αφεψήματος) περιέχει 63 mg καφεΐνης και ένας διπλός περίπου 125 mg.

3) Καφές τύπου Espresso: Οι καφέδες αυτού του τύπου δημιουργούνται από το συνδυασμό καφέ espresso με διάφορες ποσότητες σε γάλα. Χαρακτηριστικά ονόματα είναι οι καφέδες καπουτσίνο, λάτε, μακιάτο και αμερικάνο. Οι περιεκτικότητες σε καφεΐνη είναι ίδιες και απαράλλαχτες με τον espresso.

4) Στιγμιαίος καφές: Ο στιγμιαίος καφές παρασκευάζεται από καφέ φίλτρου που έχει υποστεί λυοφιλίωση η ξήρανση με ψεκασμό. Πιο συγκεκριμένα, οι λυοφιλιωμένοι κόκκοι εισέρχονται σε καυτό νερό και με ανακάτεμα έχουμε τον στιγμιαίο καφέ.

Ο στιγμιαίος καφές έχει λιγότερη καφεΐνη από τον καφέ φίλτρου λόγω της ειδικής επεξεργασίας που υφίστανται οι κόκκοι του. Υπολογίζεται ότι ένα φλιτζάνι στιγμιαίου καφέ περιέχει 30-90 mg.

5) Ντεκαφεϊνέ Καφές: O ντεκαφεϊνέ δεν είναι απόλυτα απαλλαγμένος από το αλκαλοειδές προς συζήτηση. Ένα φλιτζάνι περιέχει ποσότητες σε καφεΐνη που κυμαίνονται από 0-7 mg, με μια μέση τιμή να απαντάται στα 3 mg. Ενδέχεται κάποιες ποικιλίες να έχουν και περισσότερη ποσότητα σε καφεΐνη που εξαρτάται από τον τύπο του καφέ, την κατεργασία απομάκρυνσης της καφεΐνης και τον τρόπο σερβιρίσματος.

6) Ελληνικός Καφές: Ο ελληνικός καφές είναι ένας από τους πιο αγαπητούς καφέδες στη χώρα μας και τον συνδυάζουμε με πολλές χαλαρωτικές στιγμές μέσα στη μέρα μας. Η ιστορία του ξεκινάει από τα βάθη της Ανατολής και για αυτό το λόγο θα ακούσουμε να αποκαλείται και ως «τούρκικος». Εικάζεται ότι στην Μέση Ανατολή τους προηγούμενους αιώνες ψηνόταν σε καυτή άμμο.

Η παρασκευή του γίνεται με το χαρακτηριστικό μπρίκι, όπου βάζουμε την ποσότητα του νερού και του καφέ που θέλουμε.

Συνήθως ο ελληνικός καφές σερβίρεται ως μονός ή διπλός. Για ένα μονό καφέ η ενδεδειγμένη ποσότητα νερού είναι γύρω στα 60 ml και η ποσότητα του καφέ ίση με ένα κουταλάκι του γλυκού.

Κατά το βράσιμο του καφέ με το που παρατηρήσουμε την πρώτη φουσκάλα τον σερβίρουμε στο ποτήρι μας.

Ο μονός ελληνικός καφές εμπεριέχει περίπου 60 mg καφεΐνης και ο διπλός περίπου 120 mg αντίστοιχα.