Τσάι του βουνού: Τι πραγματικά γνωρίζεις για αυτό;

Το τσάι του βουνού αποτελεί δίχως καμία απολύτως αμφιβολία ένα από τα πιο ευεργετικά ροφήματα που μπορείς να καταναλώνεις καθημερινά σε μια από τις όμορφες κούπες σου. Στην Ελλάδα είμαστε πολύ τυχεροί καθώς το τσάι του βουνού βρίσκεται άπλετο σε πολλές περιοχές του τόπου μας, με αποτέλεσμα να έχουμε άμεση πρόσβαση σε αυτό.

Ξεχωρίζει για τις ιδιότητες του και για το πλήθος οφελών που προσφέρει στον οργανισμό μας η κατανάλωση του ως ζεστό ή ως κρύο ρόφημα. Παρακάτω ετοιμάσαμε ένα ολοκληρωμένο κείμενο στο οποίο θα μάθεις τα πάντα για το τσάι του βουνού, πως μπορείς να το εντάξεις στην καθημερινότητα σου καθώς και για τις ευεργετικές του ιδιότητες.

Οφέλη και δράσεις  που έχει στον οργανισμό μας το τσάι του βουνού

Πλήθος επιστημονικών μελετών που έχουν γίνει έχουν δείξει πόσο ευεργετικό είναι να καταναλώνουμε έστω και μια κούπα τσάι του βουνού καθημερινά. Τα συστατικά του είναι εξαιρετικά σημαντικά και ωφέλιμα, πιο συγκεκριμένα περιέχει πλήθος φλαβονοειδών, κατεχινών, μονοτερπενίων, διτερπενίων, τριτερπενικών οξέων φαινυλοπροπενίων, στερολών, ιριδοειδών, αιθέριων ελαίων, κουρκουμίνης και καρυοφυλλίνης.

Σύμφωνα με μελέτες που έχουν γίνει συμβάλει κατά της οστεοπόρωσης, της υπέρτασης, της νόσου Alzheimer, στην θωράκιση του πεπτικού συστήματος, έχει αντιφλεγμονώδης, αντιμικροβιακή, αγχολυτική και αντιοξειδωτική δράση.

Σε γενικές γραμμές, τα φυτά του σιδερίτη είναι ιδιαίτερα πλούσια σε φλαβονοειδή, όπως προαναφέρθηκε. Τα φλαβονοειδή ανήκουν στις φαινολικές ενώσεις και αποτελούν μια σπουδαία κατηγορία φυσικών προϊόντων και σημαντικά συστατικά της διατροφής του ανθρώπου.  Αυτά είναι γνωστά και συστήνεται η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε αυτά χάρη στην αντιοξειδωτική τους ικανότητα. Επίσης, πολλές φαινολικές ενώσεις εμφανίζουν αντιμικροβιακή, αντιφλεγμονώδη, αντιική και προστατευτική δράση έναντι των καρδιαγγειακών παθήσεων.

Φυσικά, στην Ελλάδα επιλέγουμε να καταναλώνουμε πολλές κούπες με τσάι του βουνού όταν είμαστε κρυωμένοι καθώς αυτό ενισχύει το ανοσοποιητικό μας σύστημα και συμβάλει στην αντιμετώπιση των κρυολογημάτων και του βήχα. Συνήθως το καταναλώναμε ζεστό ή και κρύο βράζοντας, το καθώς επίσης και ως έγχυμα.

Τσάι του βουνού: Η ιστορία του από τα αρχαία χρόνια ως σήμερα

Η ιστορία που φέρει το τσάι του βουνού ή σιδερίτης, όπως είναι και η επίσημη ονομασία του, ξεκινάει από την αρχαιότητα και πιο συγκεκριμένα από την εποχή του Διοσκουρίδη και του Ιπποκράτη, οι οποίοι το συνιστούσαν ως τονωτικό και επουλωτικό βότανο, κατάλληλο για του πολεμιστές που χρησιμοποιούσαν στην μάχη σιδερένια όπλα. Λέγεται ότι από εκεί πήρε και το όνομα σιδερίτης, υπάρχουν και άλλοι που αποδίδουν ωστόσο το όνομα στην μορφολογία του φυτού.

Από όπου και αν προέρχεται το επίσημο όνομα του, το τσάι του βουνού ξεχωρίζει για την περιεκτικότητα του σε σίδηρο και χαλκό. Από καμία παραδοσιακή ελληνική οικογένεια δεν λείπει το τσάι του βουνού το όποιο και καταναλώνουμε συνήθως το χειμώνα, για την αντιμετώπιση κάποιας γρίπης ή και κρυώματος. Να αναφέρουμε στο σημείο αυτό κάτι που πολλές συγχέεται, το τσάι του βουνού είναι τελείως διαφορετικό από το κλασικό τσάι που βρίσκουμε σε φύλλα και στα φακελάκια. Αυτό περιέχει καφεΐνη, κάτι που το τσάι του βουνού δεν φέρει. Ενώ σαν βότανα φέρουν και διαφορετικές ιδιότητες και πολυφαινόλες.

Δεν υπάρχει ωστόσο καλύτερος συνδυασμός από το τσάι του βουνού με μέλι. Ο συνδυασμός αυτός  μαλακώνει τον λαιμό, βοηθά τον οργανισμό σε περίπτωση λοίμωξης και το αναπνευστικό μας σύστημα με φυσικό τρόπο. Σήμερα η κατανάλωση βιολογικού τσαγιού του βουνού αρχίζει και αυξάνεται καθώς στο εξωτερικό γίνεται μια στροφή στα βιολογικά ροφήματα και βότανα.

Στην χώρα μας καταναλώνεται σε μικρότερο βαθμό σε σχέση με το κοινό τσάι. Αυτό φανερώνει και την σταθερή αλλά μειωμένη τάση για κατανάλωση σε καθημερινή βάση ενός ροφήματος που προέρχεται από την ιδία την ελληνική φύση και τις ψηλές κορυφές βουνών. Πιο συγκεκριμένα, στοιχεία αναφέρουν ότι η καλλιέργεια του σιδερίτη σχεδόν τριπλασιάστηκε την τελευταία δεκαετία στη χώρα μας, με τις προτιμήσεις των καταναλωτών ωστόσο να επιμένουν στις εισαγόμενες γεύσεις τσαγιών, μολονότι παράγουμε μία από τις καλύτερες ποιότητες σιδερίτη με ωφέλιμες ουσίες που έχουν καταγραφεί ήδη από το 460 π.Χ., από τον Ιπποκράτη και αργότερα από τον Θεόφραστο και τον Διοσκουρίδη.

Τσάι του βουνού: Οι χρήσεις του

• Αφέψημα μαζί με άλλα βότανα

Το τσάι του βουνού παραδοσιακά το βράζουμε και το καταναλώνουμε ως αφέψημα. Μπορούμε να βρούμε σε πολλά μαγαζιά με παραδοσιακά και βιολογικά προϊόντα τσάι του βουνού, χωρίς τεχνικές επεξεργασίας. Για να το καταναλώσουμε ως ρόφημα η διαδικασία είναι η ακόλουθη, βράζουμε το νερό, προσθέτουμε όλα τα μέρη του φυτού και κοτσάνια, και το αφήνουμε να εκχυλιστεί για 8 με10 λεπτά. Δύο γραμμάρια για μία κούπα τσάι είναι μια καλή δόση.

Εκτός από μόνο του όμως μπορούμε να απολαύσουμε το τσάι του βουνού μαζί και με άλλα βότανα. Ένας εξαιρετικός συνδυασμός είναι αυτός σιδερίτη με λουίζα ή μέντα αλλά και με σταγόνες ή ξύσματα εσπεριδοειδών όπως λεμόνι, πορτοκάλι κ.α. Το τσάι του βουνού ταιριάζει υπέροχα με λεμόνι και γενικά με κάτι πιο ξινό. Κλασικός  συνδυασμός συνιστά βέβαια αυτός  του τσαγιού με το μέλι και την κανέλα. Αυτός ο συνδυασμός είναι  ιδανικός για τις πιο κρύες μέρες του χρόνου.

• Μαγειρική

Το τσάι του βουνού μπορούμε να το καταναλώνουμε καθημερινά ως ρόφημα. Πέρα από αυτό όμως μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε και στην μαγειρική. Μια ωραία ιδέα και χρήση του είναι να  προσθέσουμε λίγο από αυτό, αφού το έχουμε βράσει, για την παρασκευή μιας δυναμωτικής και θρεπτικής σούπας με λαχανιά και μανιτάρια. Η χρήση άλλωστε βοτάνων στην μαγειρική συνηθίζεται από πολλούς μάγειρες και σε πολλές παραδοσιακές κουζίνες. Τέτοια βότανα είναι η λεβάντα, το φασκόμηλο, η ρίγανη.

Όπως η ρίγανη λοιπόν, έτσι και το τάσι του βουνού μπορεί ως αρωματικό να δώσει επιπλέον άρωμα και ένταση σε διάφορα φαγητά, ειδικά σε αυτά που περιέχουν πρωτεΐνη. Επιπλέον, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και να ταιριάξει φανταστικά και σε σάλτσες. Πολλές ιδέες υπάρχουν και αρκετοί μάγειρες από όλη την Ελλάδα που ζουν και δραστηριοποιούνται σε περιοχές κοντά σε ψηλά βουνά τείνουν να δημιουργούν πιάτα με πινελιές από το τσάι του βουνού της περιοχής τους.

• Καλλυντικά

Το τσάι του βουνού χρησιμοποιείται και στην αισθητική με τις μοναδικές του ιδιότητες να κάνουν καλό και στην επιδερμίδα μας. Ο σιδερίτης αρωματίζει καλλυντικά και αρώματα κα όχι μόνο. Χρησιμοποιείται σε σαπούνια και σε ενυδατικά σπρέι προσώπου από πολλές ελληνικές εταιρείες. Τόσο τα άνθη όσο και τα κοτσανάκια του είναι ευεργετικά για την περιποίηση του δέρματος μας, συνιστώντας μια θαυματουργή πρώτη ύλη και συστατικό καλλυντικών. Έτσι ο σιδερίτης κάνει κάλο στην υγεία μας μέσα και έξω. Ενισχύει τον οργανισμό μας άλλα και το δέρμα μας.

Τα καλλυντικά που περιέχουν τσάι του βουνού είναι ιδιαίτερα ευεργετικά για τις ευαίσθητες επιδερμίδες, καθώς τις καταπραΰνει και συγχρόνως τις τονώνει. Μπορείς εύκολα να  φτιάξεις ένα φυσικό τονωτικό σπρέι βράζοντας τσάι του βουνού, έπειτα να το τοποθετήσεις σε ένα δοχείο και να το αποθηκεύσεις στο ψυγείο σου. Μπορείς με αυτό να ψεκάζεις όποτε το επιθυμείς το πρόσωπο σου. Οικονομικά, εύκολα, φυσικά και χωρίς συστατικά αμφιβόλου προέλευσης.

Οι περιοχές και οι συνθήκες στις όποιες ευδοκιμεί

Το τσάι του βουνού φυτρώνει σε περιοχές με πολύ υψηλό υψόμετρο, για τον λόγο αυτό και έχει καθιερωθεί η ονομασία του αυτή περισσότερο από την επίσημη του. Υπάρχουν περίπου 125 είδη σιδερίτη στον κόσμο, αλλά κατά βάση φυτρώνει στις χώρες της Μεσογείου, στα Βαλκάνια και στις Κανάριες Νήσους. Η βασική του κατανάλωση γίνεται ως αφέψημα και το τελευταίο διάστημα όλο και περισσότεροι είναι αυτοί που επιλέγουν να το καταναλώνουν και κρύο.

Στην κούπα μας φτάνει γεμάτο ευεργετικές ιδιότητες και στοιχεία. Στην Ελλάδα έχουν καταγράφει 16 αναγνωρισμένα είδη και υποείδη, με τα πιο γνωστά του Ολύμπου (Sideritis scardica), της ευρύτερης βαλκανικής χερσονήσου (Sideritis raeseri), του Ταϋγέτου (Sideritis clandestina) και της Κρήτης (Sideritis syriaca), όπου είναι γνωστός ως μαλοτήρα.  Υπάρχει ωστόσο και σε άλλες περιοχές της χώρας μας.

Κατά βάση φυτρώνει σε ψηλά βουνά, γύρω στα 1.000 μέτρα ιδανικά, τα αλπικά και υποαλπικά μικροκλίματα, τα αργιλώδη εδάφη και οι βράχοι.  Ως φυτό είναι  θάμνος και ανθοφορεί κατά το μήνα Ιούλιο και τότε γίνεται και η συγκομιδή του και η προσεκτική αποξήρανσή του στη σκιά. Επειδή είναι αρωματικό φυτό εκεί όπου ανθίζει συνηθίζουν να υπάρχουν πολλές κυψέλες μελισσών.

Ο σιδερίτης βρίσκεται καταγεγραμμένος ανάμεσα στα 400 είδη αρωματικών και βοτάνων που αναφέρει ο Ιπποκράτης (μαζί με τη ρίγανη, τη λεβάντα, τον κρόκο, το φασκόμηλο, το θυμάρι, τη δάφνη, το κόλιανδρο, τον μάραθο, τον γλυκάνισο, τον δυόσμο, τον δενδρολίβανο, το χαμομήλι, το δίκταμο, τον κέδρο, κ.λπ.). Έχει γίνει επομένως αναφορά σε αυτόν από την αρχαιότητα και όχι αδίκως.

Η παρουσία του σήμερα

Τα τελευταία κυρίως χρόνια και χάρη στην τεράστια στροφή που γίνεται από πολλές χώρες του κόσμου στο  well-being και στην κατανάλωση βιολογικών και φυσικών προϊόντων και βοτάνων, έχουν αρχίσει να αυξάνονται και οι πωλήσεις που έχει το τσάι του βουνού παγκοσμίως. Η αύξηση αυτή υπολογίζεται γύρω στο 30%, ποσοστό αρκετά σημαντικό και αξιοσημείωτο. Ο κόσμος στρέφεται στην φύση και σε έναν πιο οικολογικό και υγιεινό τρόπο ζωής και διατροφής.

Παρατηρείται μια σημαντική ευαισθητοποίηση για την προστασία του περιβάλλοντος και την φύσης και ιδιαίτερης εκτίμησης και σεβασμού των καρπών που αυτή μας προσφέρει. Ο σιδερίτης είναι ένα βότανο με μεγάλη θρεπτική αξία αλλά και μια εναλλακτική επιλογή από τον καφέ ή από κάποιο άλλο ρόφημα που περιέχει καφεΐνη. Στην Ελλάδα πολλοί νέοι καλλιεργητές αφοσιώνονται στην καλλιέργεια του σιδερίτη καθώς και άλλων εξίσου ευεργετικών αρωματικών φυτών που ευδοκιμούν την ελληνική ύπαιθρο.

Ελπίζουμε διαβάζοντας το κείμενο μας να γνωρίσατε καλύτερα το τσάι του βουνού, τα μοναδικά χαρακτηριστικά του και τις ευεργετικές του δράσεις.